Kaplumbağalar;yaşadıkları ortama göre"Kara,Tatlısu,Deniz Kaplumbagaları" olmak üzere üç ana gruba ayrılır...
- Morfolojileri -
Kaplumbağaların çenelerinde diş yoktur,dillerini dışarı çıkaramazlar.Gözler parlak ve göz kapakları gelişmiştir. Kulak kepçeleri bulunmamaktadır.Kara kaplumbağalarının ayaklarında beş parmak bulunmaktadır.Tatlısu kaplumbağalarında parmaklar arasında yarım perde bulunmaktadır,kabukları biraz daha küçülmüş ve uzamış,yüzmeye uygun bir hal almıştır.Deniz kaplumbağalarında ise ayaklarda yüzmek için palet benzeri yapılar oluşmuştur,kabukları ise kayık gibidir.
- Fizyolojileri -
Kaplumbağalar ortalama 60 yıl yaşamaktadırlar.Testusdo radiata 189 yıl yaşamaktadır.Küçük kaplumbağalarda cinsiyet ayrımı yapılamaz.genel olarak erkeklerle dişileri ayıran en önemli özellikler; Erkeklerde kuyruk dişilere oranla daha uzun ve kalındır.Karın altı kabuğu erkeklerde daha kuvvetli ve içe doğru çöküktür.Erkeklerde ön bacak tırnaklarından bir tanesi dişiyi çiftleşme anında kavrayabilmek için daha uzundur.Hayvanat bahçesi gibi yerlerde erken dönemlerde cinsiyet tayini,kandaki Östrojen ve Testesteron hormonları seviyelerine bakılarak yapılır.Avrupa kaplumbağalarında puberte(cinsel olgunluk)10-12 yaşlarında başlar.
Yumurtayla üreyen bu hayvanların yumurta şekil ve sayıları,yumurtadan yavrunun çıkma süreleri değişikliler göstermektedir.Yumurtadan yavru çıkma süreleri 2-3 ay sürmektedir.Çiftleşme zamanları tropik ve subtropik iklim koşullarına göre değişiklik göstermektedir.Ayrıca dış ortam koşullarıda bu olayı etkilemektedir.Genelde kaplumbagalar nisan ayının başından,mayıs ayının sonuna kadar çiftleşirler.Bu dönemde günlerin uzun olması ve güneş ışığının fazlalığı önemli rol oynamaktadır.Ultraviyole ışığın kaplumbağaların yaşamında önemli bir rolü vardır.Dişiler çiftleştikten sonra spermi 4 yıl gibi bir süre saklayabilirler.
Kaplumbağaların yaşamında ısınında çok önemli etkileri vardır.Poikilotermik(vücut ısıları çevre sıcaklığı ile değişir) hayvanlardır. Vücut sıcaklıkları çevre sıcaklığının 0.1-0.2 derece altındadır. Kaplumbağaların sindirim enzimlerinin aktiviteleri 20-22 derecenin altında azalmaktadır.Sindirim işlemi yüksek ısıda hızlanmaktadır.
Solunum sırasında akciğerlere hava alınması,omuz kaslarının gerilmesi ile göğüs içi hacim genişler daha sonra iç organların basıncı ile hava dışarı atılır.Kaplumbağaların yürümedikleri zaman omuz ve ayaklarının oynaması soluk alma işlemi ile ilgilidir.Su kaplumbağalarının diğer organlarıda (deri gibi) bir ölçüde solunuma katılır.
Kaplumbağaların koku alma organları iyi gelişmiştir.Dişilerin ve yiyeceklerin kokusunu iyi alırlar.Görme iyi gelişmiştir,gözleri çok keskindir,uzaktaki gıdalari iyi görürler,özellikle sari rengi iyi algılarlar.Sarı renkli kaplan dişi çiçeğini çok severler.İsitme pek gelişmemiştir,zaman zaman zor işitirler,kulak kepçeleri yoktur deri kulaklarını örter,kulak zarı derinin hemen altındadır.
- Kış uykusu -
Kaplumbağaların Ekim ayından itibaren havaların soğuması ve yiyeceklerin azalması nedeniyle aktivitelerinin azaldığı görülmektedir.Doğanın bu değisiminden kendini koruyabilmek için,bütün metabolik faaliyetlerini en aza indiren kaplumbagalar uyku haline gecerler.Kalp atışlarında ve solunumlarında yavaşlama olur.Normal doğa koşullarında kaplumbağalar Ekim-Mart aylarında kış uykusuna yatarlar.Çin tatlısu kaplumbağaları gibi bazı türlerin kış uykusuna yatmadıklarıda görülebilir.Tatlısu kaplumbagaları ev ortamında doğadan uzaklaştıklarından dolayı bazı dengesizlikler göstermektedir.Bunun nedeni ev ortamının ideal ısıya sahip olmaması ve ultraviyole ışıktan yoksun olmasıdır.
Kaplumbağalar akvaryumlarının köşelerine girmeye çalışırlar ve mevsimde bize kış uykusu zamanının geldiğini hatırlatırlar.Bu durumda aşağıdaki koşullar dikkate alınmalıdır;
1.Kaplumbağanın bağırsaklarını boşaltmaya gerek yoktur,yavaş yavaş yemleri azaltılır
2.Filtre ve havalandırmann çalışır olması gerekir
3.Mevsim ve hareket azlığında kaplumbağanın özel kış uykusu akvaryumuna alınması idealdir.Bu akvaryumlar 4-12 derece su sıcaklığına sahip olmalıdır,su sıcaklığının 12 derecenin üstüne ckmamasına dikkat edilmelidir.
Kara kaplumbağaları da bunlara benzer davranışlar gösterdiğinden,bu hayvanlarıda içerisi yaprak ve torf ile dolu kutulara alıp evin karanlık bir yerinde 0-10 derecelik bir ısıda tutmak gerekir.
Bu gibi doğayı iyi taklit edemediğimiz taktirde,fizyolojik dengelerini bozarak hayvanların ölümüne sebep olabiliriz. Kaplumbağaların kış uykusuna yattığını bilmeyen birçok insan,onların öldüğünü sanarak topraga gömmektedirler,bilgi eksikliğine bağlı olarak istemeyerek onların ölümüne sebep olmaktadırlar.
Kış uykusundan uyandırma: Dört ayı asan bir süre su içinde uyuyan kaplumbağalar, 22 derecelik oda ısısına alınırlar.Isı ve ışık sabit tutularak,bir haftalik bir süre sonunda kaplumbağaların kış uykusundan çıkmaları sağlanır.Kış uykusundan önce ve sonra hayvanı tartmakta yarar vardır.uykudan çıktıktan sonra beslenme buna göre düzenlenir.Bazı kaplumbağaların kabızlık sorunu olabilir,bu durumda bağırsak içeriğini yumuşatmak için hayvanları 30 derecelik su banyosunda tutmak yararlı olabilir.
- Bakım -
Genellikle kara kaplumbağaları tarlalarda,toprağın yumuşak olduğu yerlerde,böğürtlenlerin diplerinde,üzüm bağlarında yaşarlar.Su kaplumbagaları ise tatlı su gölleri,dereler ve onların kıyılarında yaşamaktadırlar.Deniz kaplumbağaları da sıcak denizlerde yaşamaktadırlar.Bu hayvanlar yumurtlama ve çiftleşme zamanı yer değiştirmektedirler.Caretta caretta'ların yumurtlamak için Akdeniz kıyılarına gelmeleri hepimizin bildiği bir örnektir.
Evlerde bakım: Yaşadığı ortamdan uzaklaştırılan hayvanların sağlıklı olmaları,evdeki bakım yerlerinin doğaya çok benzer olmalarına bağlıdır.Genelde tatlısu kaplumbağaları bir cam kap veya akvaryumlada bakılmaktadir. Bu ortamlar yetersizdir. Suların çabuk kirlenmesi gibi etkilerden dolayı hayvanların sağlıkları bozulmaktadır.İdeal bir akvaryum ısıtmalı,hava ve su temizleme filtreli,ultraviyole lambalı ve ayrıca aydınlatma lambası olacak şekilde hazırlanmalıdır.
Kara kaplumbağaları içinde terarium olarak isimlendirilen yerlerde bakılmalıdır.
- Beslenmeleri -
Genel olarak kaplumbağalar etçil ve otçul olarak beslenmeye uygun sindirim sistemine sahip hayvanlardır.Doğada böcek,solucan,üzüm,karpuz,domates,kıvırcık ve sarı çiçekli bitkileri yiyerek beslenirler.Deniz kaplumbağaları ise denizdeki hayvansal ve bitkisel gıdaları alırlar.
Evde beslenen hayvanlara ise hazır yemler verilmektedir.İdeal bir rasyon (diyet) ise şöyledir;
% 77 Meyve ve sebze
% 20 Kıyılmış et
% 2 Vitamin ( Multi vitamin )
% 1 Kalsiyum Laktat
Yiyecek Tablosu
Kara kaplumbagası
Bataklık kaplumbagası
Tatlısu kaplumbagası
Bitkisel
Çayır,yabani ot, yonca,muz,kıvırcık
Kıvırcık,salata,bezelye,lahana
Kıvırcık,salata,bezelye,lahana
Hayvansal
Küçük çekirge,böcek,yağsız sığır eti
Kedi maması,yağsız sığır eti, su böcekleri
Kedi maması,yağsız sığır eti, su böcekleri
Ilave
Multi vitamin,Bıçak ucu kadar multi vitamin ve iz elementler
Aynısı
Aynısı
- Hastalıklar -
Kaplumbagaların genel durumları
Dış bakı ( inspeksiyon )
Sağlıklı kaplumbağa
Hasta kaplumbağa
Gözler
Parlak ve temiz
Bulanık,yapışkan veya çukurlaşmış,göz kapakları şiş ve kapalı
Deri
Canlı,yarasız
Kuru,yaralı,kalınlaşmış,özellikle baş çevresinde kalınlaşma,pullaşma
Kabuk
Sağlam,sert,çizgileri düzenli
Yumuşak,şekilsiz,yaralanma,pullanma,kalınlaşma
Arka kısım,kuyruk,kloaka
Temiz
Gaita ile bulaşık,Kloaka dışarı çıkmış ve şiş
- Çevremizde çok bilinen kaplumbaga çesitleri -
Kara kaplumbagaları:
Yunan kara kaplumbagaları: 20 cm büyüklüğünde,18-26 derece,bitkisel beslenme
Kuzey Afrika kara kaplumbagası: 30 cm büyüklüğünde,18-26 derece,bitkisel beslenme
Tatlısu kaplumbağaları
Rotwangen: 25 cm büyüklüğünde,akvaryum suyu 26-28 derece,Ağustos ve Ekim aylarında günde 2-3 saat güneş ışığı, gençleri etçil,yaşlıları otçul beslenir
Çin kaplumbagası: 17 cm büyüklüğünde,akvaryum suyu 27 derece.Deniz hayvanları,balık eti,karides,su böcekleri ile beslenrler.Kış uykusuna yatmazlar.
Deniz kaplumbagaları
Caretta caretta: Ön ayakları palet şeklini almıştır,ayakların dış tarafında iki tırnak bulunmaktadır.Ön ayaklar arka ayaklardan daha büyüktür.Kabukların arkası kalp şeklindedir,kabuk açık renkli sırt kırmızı ve kahverengidir.Büyüklükleri 1 m ' dir. 40-150 kg ağırlığında olabilirler.
Caretta mydas: Ön ayaklarında bir tırnak bulunur.Kabukları daha koyu kahverengidir. Yaklaşık 1.40 m 'dirler. 30-100 kg ağırlıktadırlar.
- Yaş tayini ve genel bakımları -
Kesin bilgiler olmamasına rağmen 3 yaşında bir kaplumbağa el ayasının 1/4 'ü kadardır.Her 3 yılda 1/4 el ayası büyüklüğünde gelişme gösterir.Kabuğun arka plaklarındaki izlerden yaklaşık yaş tayini yapılabilir.
Eger sağlıklı bir kaplumbaganız olmasını istiyorsanız periyodik olarak Veteriner Hekime göstermek gerekir.Hayvanı zaman zaman tartmak,tek yönlü beslememek ve arasıra vücudunu vazelinlemek gerekir.
kaynak :www.veterinerx.com